Северна Македонија се наоѓа на крстопат, со претстојните парламентарни и претседателски избори кои се подготвени да го променат политичкиот пејзаж на државата. Неодамнешните истражувања спроведени од Sample Solutions на нивната платформа Lifepanel нудат вредни сознанија за расположението на гласачите, откривајќи ситуација во која се чини дека ВМРО-ДПМНЕ е во водство. Сепак, и покрај оваа предност, голем број неопределени гласачи и потенцијални промени во јавното мислење сугерираат дека трката останува отворена и не може да се исклучи можноста за неочекуван пресврт.
ВМРО-ДПМНЕ очекува на парламентарно мнозинство, но загриженоста останува
Десничарската националистичка партија ВМРО-ДПМНЕ се чини добро позиционирана за силен настап на парламентарните избори, покажуваат податоците на Lifepanel. Проекциите покажуваат дека ВМРО-ДПМНЕ обезбедува најмногу пратенички места, од 43 до 47. Ова би значело значителна добивка во споредба со сегашниот состав на парламентот. Податоците укажуваат дека се очекува СДСМ на овие избори да освои приближно 14-18 пратенички места, што е значително намалување во однос на нивниот настап на парламентарните избори пред четири години.
Сепак, сенка на неизвесност виси над оваа потенцијална победа. Истражувањето открива и загрижувачки тренд – значителен дел од испитаниците (23,6%) не изразиле намера да гласаат. Ова високо ниво на апатија може да фрли сомнеж врз легитимноста на каков било исход и потенцијално да го комплицира постизборното формирање влада.
За која политичка партија би гласале на претстојните избори?
Неочекувани промени и непредвидена предност
Внимание заслужува и политичката динамика кај албанското малцинство. Истражувањето на Lifepanel прикажува тринасочна трка, при што Демократската унија за интеграција (ДУИ) останува фаворит, која се предвидува да освои 14-17 места. Сепак, и покрај тоа што се појави како конкурент, партијата БЕСА значително заостанува зад ДУИ со проектирани само 4-7 пратенички места, што укажува на сооднос три спрема еден поддршка во корист на ДУИ. Ова укажува на потенцијална консолидација на поддршката на десниот центар меѓу албанските гласачи, што би можело да влијае на градењето на коалицијата постизборно. Алијансата за Албанците, релативно нова партија, се чини дека е аутсајдерот, проектиран да освои 3-6 места. Имено, конечната распределба на местата за албанските партии во голема мера ќе зависи од излезноста на гласачите во албанската заедница и од потенцијалните коалициски преговори.
Истражувањето на Lifepanel открива загрижувачки трендови во расположението на гласачите. Значителен дел од електоратот изрази сомневање за ефективноста на нивното гласање, односно повеќе од половина од гласачите пројавија скептицизам во поглед на влијанието кое нивниот глас го има врз исходот на изборите. Ова разочарување сугерира на растечка неповрзаност меѓу граѓаните и изборниот процес.
Дали мислите дека доколку гласате на претстојните избори, вашиот глас би направил разлика во исходот?
Дополнително, податоците откриваат загрижувачки тренд: повеќе од 60% од луѓето се загрижени за интегритетот на претстојните избори. Овие широко распространети грижи покренуваат прашања за здравјето на нашата демократија и владата можеби ќе треба да направи значителни реформи за да ја врати довербата и да поттикне поголемо учество на јавноста во граѓанските прашања.
Колку се согласувате дека изборните процеси во вашата земја се слободни и фер?
Неизвесна иднина, предвидувања и моќта на луѓето
Важно е да се запамети дека ова се само предвидувања засновани на слика од расположението на гласачите во одредено време. Јавното мислење може да биде флуидно и може драматично да се смени како што се интензивираат кампањите и се приближува денот на изборите. Дополнително, конечната распределба на пратеничките места во голема мера ќе зависи од севкупниот одзив на гласачите и перформансите на помалите партии кои не мора да се рефлектираат во тековните истражувања. Апатијата истакната во истражувањето ја нагласува моќта на гласачите во обликувањето на иднината на нивната држава. Високиот одзив може значително да влијае на исходот и потенцијално да донесе неочекувани резултати.
Прераспределба на гласачите на ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ
Последните податоци откриваат значителна промена во лојалноста на гласачите. Додека 73,4% од оние кои гласаа за ВМРО-ДПМНЕ на последните парламентарни избори се чини дека најверојатно ќе останат до партијата, само 41,5% од поранешните гласачи на СДСМ изгледаат подготвени да го сторат истото. Ова укажува на незадоволство од работата на актуелната влада во изминатите четири години.
Податоците од анкетата за гласачите на СДСМ откриваат загрижувачки тренд на опаѓање на поддршката. Значителен дел (16%) од нивната претходна база укажува дека нема да учествуваат на претстојните избори. Дополнително, 7,6% ја префрлаат верноста кон ВМРО-ДМПНЕ, главниот конкурент на СДСМ. Понатаму, значителен број (9,4%) остануваат неодлучни, што укажува на потенцијално незадоволство од менаџментот на актуелната влада на земјата.
Спротивно на тоа, лојалноста на гласачите се чини значително посилна за ВМРО-ДПМНЕ. Минимален процент (0,6%) од нивните претходни гласачи планираат да преминат во СДСМ на претстојните избори. Одзивот на гласачите меѓу поддржувачите на ВМРО-ДПМНЕ се чини стабилен, со 3,6% кои посочиле дека нема да гласаат, а сличен дел (3,6%) остануваат неопределени.
Прераспределба на гласачите на ДУИ и Левица
Последното истражување укажува на континуирана лојалност на гласачите за ДУИ и Левица. ДУИ може да очекува обновена поддршка од 66,7 отсто од нивните претходни гласачи. Левица, сепак, се чини дека доживува пораст на популарноста, со извонредни 76% од нивната претходна база кои имаат намера повторно да гласаат за нив. Дополнително, Левица е подготвена да привлече значителен дел од гласачите кои претходно ги поддржуваа ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ, при што 14,3% од тие гласачи ја префрлија својата верност. Ваквиот развој на настаните претставува клучен момент за Северна Македонија, бидејќи Левица е првата мала и нова партија што доби толку значителна поддршка во споредба со традиционално доминантните ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ.
Прераспределба на неопределени и негласачи
Гледајќи ги информациите од луѓето кои не гласале минатиот пат, 55% од нив велат дека нема да гласаат повторно следниот пат. Од нив, 12,2% сè уште не знаат за кого ќе гласаат. За Левица одат 9,4%, а ВМРО-ДПМНЕ 10%. СДСМ се очекува да добие само 1,1 отсто од овие негласачи од минатиот пат.
Испитувањето на неопределените гласачи од претходните избори покажува дека 54,7 отсто остануваат неопределени за претстојните избори. Меѓу овие досега неопределени гласачи, 21,4% сега изјавиле дека воопшто нема да гласаат, додека 7,1% се изјасниле дека ке гласаат за ВМРО-ДПМНЕ, и 4,7% би ја подржале Левица. Имено, Социјалдемократскиот сојуз за Македонија (СДСМ) не привлече ниту еден гласач од оваа досега неопределена група за претстојните избори.
Гледајќи напред: Сезона на несигурност и политичка драма
Иако неодамнешните истражувања укажуваат на силна предност за ВМРО-ДПМНЕ, претстојните избори во Северна Македонија сè уште имаат потенцијал да бидат непредвидливи. Со значителен дел од неопределените гласачи и постојано развивање на природата на политичките кампањи, следните недели би можеле да донесат неочекувани пресврти. Со потенцијалот за промена на владата и тесна претседателска трка, влогот е голем. Следните недели пред изборите ќе бидат сезона на политичка драма, при што стратегиите на кампањата, телевизиските дебати и напорите за мобилизација на гласачите ќе играат клучна улога во одредувањето на крајниот исход.
Истражувањето беше спроведено во март на 923 испитаници постари од 16 години и беше засновано на национално репрезентативен примерок од возрасни северномакедонци, со 95% доверба дека даден опсег го содржи вистинскиот резултат на ниво на население и маргина на грешка од 2,5%. Резултатите се пондерирани, основните тежини се калибрирани за возраста, полот, нивото на образование и местото на живеење и приспособени за неодговор.
